Seben Tarihi ve Turistik Yerleri
Seben, Karadeniz Bölgesi’nde yer alan Bolu iline bağlı bir ilçedir. Seben, Bolu şehir merkezinden yaklaşık olarak 54 kilometre uzaklıktadır. İlçeye gitmek için özel araç ya da ilçeler arası otobüsler tercih edilebilir. Ulaşım için Bolu – Seben yolu ve Bolu – Kıbrıscık Yolu kullanılabilir, bu yollar üzerinden yaklaşık 1 saatte ulaşım sağlanabilir.
Bu bölgedeki ilk yerleşim Hititler tarafından kurulmuştur. Hititlerden sonra ise sırasıyla Frigyalılar, Lidyalılar, Persler, Bitinyalılar (M.Ö. 334), Romalılar (M.Ö. 74), Bizans (395), Selçuklular ve son olarak Osmanlı Devleti buraya egemen olmuştur. Selçuklu Devleti bölgede egemenlik sağladıktan bir süre (yaklaşık 50 yıl) sonra bölge tekrar Bizans egemenliğine geçmiştir ve 1332 senesinde Osmanlı Devleti bölgede egemenlik sağlamaya başlamıştır. Bölgenin köklü bir tarihi süreci olmasına rağmen burada çok sayıda tarihi eser bulunmamaktadır. İlçenin, genellikle kayalıktan oluşan, dağlarında çok sayıda yapı inşa edilmiştir ve bunların çoğu bir biri ile bağlantılıdır.
İlçe, doğal ve tarihi yapılarıyla sayesinde yoğun ilgi görmektedir. Tarihi yapılara ilgili turistlerin ziyaret edebileceği bölgenin önemli tarihi mekanları arasında; Seben Solaklar Kaya Evleri, Muslar Mağarası ve Çeltikdere Bizans Kilisesi bulunmaktadır.
Seben Solaklar Kaya Evleri
Solaklar Kaya Evleri, Seben merkezinden yaklaşık 4 km uzaklıkta bulunmaktadır ve İzzet Baysal Caddesi kullanılarak özel araç ya da taksi ile yaklaşık 10 dakikada ulaşım sağlanabilir.
Bu kaya evleri, Solaklar Köyü sınırları içerisinde yapılan araştırmalar sonucu keşfedilmiştir. Belirli aralıklarla dizilmiş birçok ev bulunmaktadır. Seben köyleri içinde, kayaların içlerinin oyulması suretiyle yapılan, bu evlerden çok sayıda bulunmaktadır ve aralarından en önemlisi Solaklar Köyü’nde bulunan evlerdir.
Evler, Kuz Deresi’nin oluşturmuş olduğu vadinin kuzey yönündeki kayalık yamaçlara yapılmıştır. Her ev 4 veya 5 katlı şekilde inşa edilmiştir ve odalar arasında bacalar, merdivenler ile bağlantı kurulmuştur. Evler içerisinde yapılan araştırmalara göre; içeriye yapılan su taşımasının pencereler sayesinde yapılmış olduğu keşfedilmiştir.
Evlerin zemin kat olarak tanımlanan bölümlerinde geniş alanlar bulunmaktadır ve buralarda hayvanların beslenmiş olduğu tahmin edilmektedir. Bu tarihi yapıların bazı bölümlerinde kırmızı haç işaretlerine rastlanmıştır. Bu keşiften yola çıkarak edinilen tahminlere göre bu evler, Erken Hıristiyanlık Dönemi’nden Orta Bizans Dönemi’ne kadar kullanılmıştır. Bunun yanı sıra anlatılan bazı rivayetlere göre Osmanlı Dönemi’nde yaşanan taht kavgaları sırasına Şehzade Mehmet Çelebi 1 sene boyunca burada saklanmıştır.
Hakkında kesin bir bilgi bulunamamış olan rivayet kısaca şu şekilde anlatılmaktadır; Osmanlı Dönemi’nde yaşanmış olan şehzade kavgaları sırasında Şehzade Mehmet Çelebi, Bursa’ya saldırmadan önce ilk olarak, askerleri ile birlikte, Seben Yaylası’nda çadır kurmuştur. Bir süre sonra ise Seben Kaya Evleri’nin içlerine sığınmıştır. Aşağı yukarı 1 yıl kadar bu kaya evlerinde gizlenmiş ve gücünü arttırdıktan sonra Bursa’ya saldırarak Osmanlı tahtına sahip olmuştur.
Bu evlerin içlerini dolaşmak ve yakından incelemek için demir bir merdiven konulmuştur. Kaya evlerinin yakınlarında bir çay bahçesi, konaklama yerleri ve bir alabalık tesisi işletilmektedir. Alabalık tesisinde kaya evleri manzarasına karşı yemek yiyebilir, çay bahçesinde dinlenebilirsiniz.
Bu tarihi kaya evleri, 2019 tarihinde Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu tarafından 1. derece arkeolojik ve doğal sit alanı olarak tescillenmiş ve koruma altına alınmıştır. Tarihi yapılara ve mimariye ilgisi olan birçok yerli – yabancı turist yıl boyunca bu alanı incelemek için Seben’i ziyaret etmektedir.
Her mevsim hizmete açık olan bu yapıların giriş ücreti yoktur.
Muslar Mağarası
Bu mağara, Seben ilçe merkezinden yaklaşık 5,5 kilometre uzaklıktadır. Taksi ya da özel araç kullanarak Dumlupınar Caddesi üzerinden yaklaşık 10 dakikada ulaşım sağlayabilirsiniz.
Kaşbıyıklar Köyü sınırları içinde yer almakta olan bu kaya evleri, Muslar Mahallesi’nin kuzeydoğusunda, Ulukayalar olarak isimlendirilmiş kayalık alanda yer almaktadır. Seben Kaya Evleri gibi bu evlerde 4 – 5 katlı olacak şekilde yapılmıştır ve zemin katlarında geniş alanlar bulunmaktadır. Katlar ve odalar arasında merdiven ve bacalar aracılığıyla yapılan geçişler bulunmaktadır.
Bölgedeki kaya evlerinin hemen hemen aynı dönemde yapılmış olduğu ve aralarında geçişler olduğu tahmin edilmektedir. Evlerin belirli bölümlerinde haç işaretleri bulunmuştur ve Erken Hıristiyanlık Dönemi’nden Orta Bizans Dönemi’ne kadar kullanılmış olduğu tahmin edilmektedir. Bütün bölge sit alanı olarak ilan edilmiş ve koruma altına alınmıştır.
Yıl boyunca ziyarete açık olan bu tarihi yapılar yerli ve yabancı turistler, araştırmacılar tarafından yoğun ilgi görmektedir.
Yapıların giriş ücreti yoktur.
Çeltikdere Bizans Kilisesi
Bu tarihi yapının Seben merkezinden uzaklığı yaklaşık 23 kilometredir. Kiliseye ulaşmak için özel araç ya da taksi kullanarak Dumlupınar Caddesi üzerinden 30 – 35 dakikalık bir yolculuk gerçekleştirmek gerekir.
Seben ilçesine sınırları içerisinde bulunan Çeltikdere Köyü’ne bağlı bir kilisedir. Tarihi kilisenin yapım tarihine, tarihçesine, kilisenin adına ve kim tarafından yapılmış olduğuna dair herhangi bir kesin bilgi bulunamamıştır.
Tarihi kilisenin doğu tarafında, dışa doğru taşmış, üç bölümden oluşan apsisi vardır fakat orta bölümde yer alan kubbeyi taşıyan dört adet sütundan bir tanesi bile günümüze kadar dayanamamıştır.
Kilisenin yüksekliği yaklaşık olarak 13 metredir ve 9 metrelik bir genişliğe sahiptir. Kilisenin çatısı günümüze kadar dayanmadığı için yapının iç kısmı fazlasıyla hasar almıştır. Yapının mimarisindeki kalite ve iç duvarlarında bulunan işlemeler yoğun ilgi görmektedir. Her sene mimari ve tarihi eserlere merakı olan çok sayıda yerli – yabancı turist, bu kiliseyi incelemek için Seben ilçesine gelmektedir.
Her mevsim ziyarete açık bir yapıdır ve giriş ücreti yoktur.