Erzurum Meşhur Yemekleri
Erzurum’un tescilli lezzeti cağ kebabı başta olmak üzere, yöresel otlar, baharatlar ve doğal malzemelerle hazırlanmış zengin bir köklü bir mutfak olan Erzurum mutfağı; çorbalardan hamur işlerine, etlerden tatlılara her damak zevkine hitap eden lezzetlerle doludur.
Kadayıf dolması, Erzurum mutfağının en meşhur tatlısıdır. Eskiden evlerde hazırlanan bu tatlı, daha sonra biraz değiştirilerek restoran menülerine taşınmıştır. Erzurum’a gidildiğinde, içinde lor peyniri ve krema, üzerinde tereyağı ile birlikte servis edilen lor dolması da mutlaka denenmelidir. Sayısız sağlık yararı ile bilinen şalgam ile hazırlanan meşhur şalgam dolması da oldukça lezzetlidir.
Yöre mutfağının; Erzurum Tatar böreği, Erzurum ketesi, Erzurum helvası, Erzurum kıymalısı, Erzurum kesme çorbası gibi şehrin adını taşıyan lezzetleri de vardır.
Çiriş, lalanga, herse, gliko, dut çullaması, demir tatlısı, gaysefe ve hasuta da Erzurum mutfağının öne çıkan yöresel yemekleridir.
Gelgör Cağ Kebap’ta Cağ Kebabı
Erzurum’un tescilli lezzeti cağ kebabı, sadece kuzu kaburga ve but kullanılarak yapılır.
Sinirleri alınan etler soğan, özel çekilmiş karabiber ve tuz ile buluşturulur. Kat kat dizilen etlerin üzerine bolca karabiber serpildikten sonra, 1-2 gün dinlendirilir. Terbiyede bekletilen etler, pişirmek için uzun şişlere geçirilir ve kömür ateşinde pişirilir. Piştikten sonra da yanında lavaş, acılı ezme, salata ve soğanla birlikte servis edilir.
Lokum kıvamında ağızda eriyen lezzeti ile Erzurum cağ kebabı, Erzurum’daki birçok kebapçının menüsünde bulunmaktadır. 1982 yılından beri şehirde hizmet veren Gel Gör Kebap, hem servis kalitesi hem de lezzetli etleri ile cağ kebabı için en iyi adreslerden biridir.
Gidenlerin kendini durdurmakta zorlandığı Gel Gör Kebap’ta cağ kebabı, masaya şişler halinde getirilmektedir.
Adres: 1. Terminal Cad. Akgün Sitesi 3.Blok No:37 Yenimahalle, Yakutiye/Erzurum
Büyük Erzurum Sofrası’nda Aşotu Çorbası
Erzurum mutfağının geleneksel çorbalarından biri olan aşotu çorbası, genellikle evlerde pişen ve misafirlere ikram edilen bir çorbadır. Adını, ana malzemesi olan aşotundan almaktadır. Bu ot, birçok hastalığa karşı doğal bir koruyucu olarak da bilinir.
Aşotu, bu tarifte buğday, soğan, yoğurt, yumurta, un ve tereyağı ile birlikte pişirilir. Ayrıca, içinde küçük köfteler de bulunmaktadır. Soğuk kış günlerde içi ısıtan bu çorba, yemeklerden önce lezzetli bir iştah açıcı veya köftesi ile ana yemek olarak servis edilebilir.
Aşotu çorbası, genellikle evlerde pişen bir yemek olduğundan restoran menülerinde çok sık yer verilmemektedir.
Muammer Usta Cağ Kebap’ta Kadayıf Dolması
Erzurum’a has bir tatlı olan kadayıf dolması, eskiden yalnızca Ramazan ayında evlerde yapılan bir tatlıydı. Daha sonra ev mutfağından çıkarıldı, şerbeti ve şekli değiştirilerek restoranlarda da servis edilen bir tatlı halini aldı.
Kadayıf dolmasının en önemli malzemelerinden biri cevizdir ve yapımında Tortum cevizi kullanılır. Kadayıf da elde dökülen kadayıf olmalıdır.
Doğal malzemeler ile hazırlanan kadayıf dolması için; kadayıflar tel tel edilip içine ceviz yerleştirilir ve dolma şeklinde sarılır. Çırpılmış yumurtaya batırılıp yağda kızartılır ve üzerine şerbet dökülerek servis edilir.
Erzurum seyahatinde mutlaka denenmesi gereken lezzetlerden biri olan kadayıf dolmasının en iyi adresi olarak Muammer Usta gösterilmektedir. Burada, Erzurum’un diğer meşhur tatlıları da denenebilir.
Adres: Kazımkarabekir Mah, Terminal Cd. No:39, 25240 Yakutiye/Erzurum
Sini Lokantası’nda Lor Dolması
Erzurum mutfağında sıklıkla pişen meşhur lezzetlerden biri olan lor dolması; lor peyniri, bulgur, süt kaymağının buluştuğu, kış aylarında pazı yaprakları ve yaz aylarında Erzurum’un çayırlarında yetişen evelik yaprağı ile hazırlanan çok lezzetli bir dolmadır.
Bulgur, ıslandıktan sonra lor peyniri ve kaymak ile buluşturulur. Karışım elle yoğurulur ve kıvama gelince haşlanmış pazı yaprakları ile buluşturulur ve yapraklar sarılır. Tepsiye dizilen dolmaların üzerine tekrar kaymak sürülür ve su eklemeden fırında pişirilir. Yanında yoğurt ve üzerinde tereyağı ile birlikte servis edilir.
Doğal, besleyici ve lezzetli bir yemek olan lor dolmasının Erzurum’daki en iyi adresi olarak Sini Lokantası gösterilmektedir. Muhittin Usta tarafından işletilen restoran, ev yemekleri ve Erzurum’un diğer yöresel yemekleri için de tercih edilebilir.
Adres: Yukarı Mumcu Mah., 25200 Yakutiye/Erzurum
Altın Pastanesi’nde Erzurum Ketesi
Erzurum mutfağının en meşhur hamur işlerinden biri olan Erzurum ketesi, hamurun içine kavrulmuş un konularak yapılan bir lezzettir.
Bu tarifte, önce un, tereyağı ile birlikte kavrulur. Sürekli karıştırılarak tamamen kavrulan un, açık kahve rengini aldıktan sonra altı kapatılır.
Daha sonra tereyağı ve sıvıyağ eritilir. Su, süt, un, tuz, şeker, yumurta ve maya ile bir hamur hazırlanır ve kıvam alması için güzelce yoğurulur. Hamurdan bezeler elde edilir ve oklava ile tek tek açılır . İçine eritilmiş tereyağdan sürülür ve kenarlardan katlanarak kare bir hamur elde edilir.
Kavrulmuş un ve dövülmüş ceviz ortasına yerleştirilir ve kenarları tekrar kapatılır. Ardından üzerlerine yumurta sürülür ve fırında pişirilir. Piştikten sonra da çay saatlerinde ikram edilir.
Yumuşacık dokusu ve farklı lezzeti ile Erzurum ketesi, şehirdeki pek çok pastaneden satın alınabilir. Taze ürünleri ve yöresel lezzetleri ile Altın Pastanesi de kete satın alabileceğiniz pastanelerden biridir.
Adres: Şeyhler, Kadıoğlu Sk. No:1, 25100 Yakutiye/Erzurum
Erzurum Tatar Böreği
Mantı benzeri geleneksel bir Erzurum yemeği olan Tatar böreği, kesme hamurların kıymalı harçla buluştuğu, üzerinde yoğurdu ve tereyağlı sosu ile servis edilen, yapımı pratik, ekonomik ve son derece lezzetli bir yemektir.
Hamurlar önce kurutulup kesilir. Daha sonra iç harcı için kıyma ve baharatlar birleştirilir. Dinlenen hamurlar kaynar suda haşlanır ve suyu süzülüp soğuk sudan geçirilir. Daha sonra, bir kapta yoğurtla birleştirilir. Servis edilirken, üzerine kıymalı harçtan alınır ve pul biberle eritilmiş tereyağı gezdirilerek servis edilir.
Erzurum Kıymalısı
Erzurum mutfaklarında özellikle Ramazan ayında pişen Erzurum kıymalısı, köy ekmeği ile birlikte servis edilen, dumanı üzerinde tutan, pratik ve bir o kadar da lezzetli bir yemektir. Hem sahurda hem iftarda servis edilebilir.
Kıymalı ve sebzeli, yumurtalı bir yemektir. Kahvaltı sofralarında da servis edilir.
Erzurum kıymalısı için, önce soğanlar sarımsakla birlikte yağda kavrulur. Kıyma ve domates sosu eklendikten sonra maydanoz ve ıspanaklar da ilave edilir. Çırpılan yumurtalar eklenir ve karıştırmadan pişirilir. Sıcak olarak servis edilir.
Şalgam Dolması
Erzurum mutfağında pek çok yemekte kullanılan bir malzeme olan şalgam, hem sağlık hem de lezzet deposu olması ile dolma olarak da servis edilmektedir.
Kokusu ve görünümü turba çok benzeyen şalgam, besin değeri oldukça yüksektir. Bu nedenle, Erzurumlular şalgamları ile çok övünürler. Adı dolma olsa da, içi doldurulan sebze dolmalarından daha farklı bir yapım aşamasına sahiptir.
Şalgamlar önce ince ince dilimlenir ve haşlanır. Ardından bulgur, pirinç, kıyma ve soğanlı bir iç harç hazırlanır. Salçası eklenir ve en önemli baharatlarından biri reyhandır. Diğer baharatlar da eklendikten sonra tereyağı ilave edilir ve elle yoğurularak karıştırılır.
Haşlanan şalgam dilimlerinin üzerine iç harçtan eklenir ve bir dilim daha şalgam eklenerek sandviç haline getirilir ve tencereye dizilir. Salçalı sos gezdirilerek pişirilir ve sulu yemek olarak servis edilir.
Şalgam dolması, genellikle mutfaklarda pişen bir yemektir ve yöresel yemeklerin servis edildiği bazı restoranların menüsünde de bulunabilir.
Çiriş
Erzurum dağlarının eteklerinde yetişen bir ot olan çiriş, şifa deposu ve bağışıklık güçlendirici bir bitkidir.
İlkbahar ve yaz aylarında yetişen bu yabani bitki, her Erzurum mutfağında pişen bir yemeğe dönüştürülür. Kavrularak pişirilir ve isteğe bağlı olarak et de eklenebilir. Ispanak kavurması ile benzer olan çiriş kavurması, genellikle Erzurum mutfaklarında pişen bir lezzettir.
Lalanga
Erzurum mutfaklarında kahvaltıların vazgeçilmez lezzetlerinden biri olan lalanga, Osmanlı saray mutfağından çıkmış bir hamur işidir. Özellikle Ramazan ayında mutfaklarda sıklıkla pişen bu lezzet, çay saatleri için de vazgeçilmezdir.
Tatlı veya tuzlu olarak hazırlanabilir. Tuzlu versiyonu, meşhur Erzurum peynirleri ile yağda kızartılır. Tatlı olarak servis edildiğinde ise ceviz ve fındıkla birlikte ballı ve şekerli bir şerbet ile birleştirilir ve yanında kaymak ile birlikte servis edilir.
Yapımı oldukça kolay ve son derece lezzetli bir hamur işi olan lalanga, genellikle mutfaklarda pişen bir yemek olduğundan, restoran menülerinde bulmak zordur.
Herse
Erzurum’da düğünlerin ve toplantıların geleneksel lezzetlerinden biri olan herse; kuru fasulye, tavuk ve buğdayı buluşturan, tereyağlı, salçalı ve baharatlı bir yemektir.
Önceden ıslanan buğdaylar fasulye ile birlikte haşlanır ve ardından haşlanmış tavuklarla birleştirilir. Soğan, salça, baharatlar ve tuz da eklenip kapağı kapalı bir şekilde pişirilir. Suyunu çektikten sonra da sıcak olarak servis edilir.
Keşkek ile benzerlik gösteren herseyi, katılacağınız bir Erzurum düğünü veya festivallerinde deneyebilirsiniz.
Dut Çullaması
Kuru dut ile yapılan yöresel bir Erzurum lezzeti olan dut çullaması, içindeki şekeri ve cevizi ile tatlı olarak servis edilir. Yumurtası ile kahvaltılık olarak da tüketilir.
Soğuk kış günlerinde Erzurum mutfaklarında sıklıkla pişen dut çullaması, farklı bir lezzet denemek isteyenler için iyi bir seçim olabilir.
Dut çullaması, genellikle evlerde pişen bir lezzet olduğundan, Erzurum’daki restoran ve kafelerde bulmak mümkün olmayabilir.
Erzurum Helvası
Erzurum usulü un helvası olan Erzurum helvası; fındık, fıstık veya ceviz ile lezzetlendirilen ve mutfaklarda sıklıkla pişen bir tatlıdır.
Klasik un helvası ile benzer olan Erzurum helvasının farkı, şerbetin sıcak değil soğuk olarak dökülmesidir.
Yapımı için eritilmiş tereyağın içerisine un eklenir ve sürekli kavurarak pişirilir. İyice kavrulduktan sonra soğumaya bırakılır ve soğuyan şerbet eklenir. İçine de genellikle Tortum cevizi eklenerek servis edilir.
Erzurum helvası, yöredeki pastane ve tatlıcıların menülerinde bulunabilir. Yöresel peynir çeşitleri ile ünlü Kars Bakkaliyesi’nden de Erzurum helvası satın alınabilir.
Demir Tatlısı
Günümüzde çok bilinen bir lezzet olmayan demir tatlısı, Erzurum mutfak kültüründe uzun bir zamandır yer almaktadır.
Adını, kızartma aşamasında tencereye konulan demirden almaktadır.
Önce yumurta, yoğurt, karbonat ve un ile bir hamur hazırlanır. Ardından kızartma tenceresinin içine yağ ve demir konulur. Demirin kızdığını gördükten sonra hamur parçaları yağın içine bırakılır. Kızaran hamurlar şerbete batırılır ve lokma şeklinde servis edilir.
Gaysefe
Erzurum yöre mutfağının sevilen lezzetlerinden biri olan gaysefe, genellikle mutfaklarda pişen bir çeşit tatlıdır. Yemeklerden sonra servis edilen bir lezzettir.
Yapımı için kuru kayısılar hoşaf gibi pişirildikten sonra suyu çekilir. Erzurum tereyağı eklenir ve tatlı olarak servis edilir.
Hasuta
Erzurum’da, özellikle lohusalar için yapılan nişastalı bir tatlıdır. Sade olarak hazırlanabilir veya Erzurum’un meşhur dut pekmezi eklenerek de servis edilir.
Yapımı için un, su, şeker ve nişasta topaksız olana kadar çırpılır. Eritilmiş tereyağın içine eklenir ve sürekli karıştırılarak pişirilir. Üzerine dut pekmezi gezdirilerek de servis edilir.
Hasuta, genellikle lohusalara, hastalara, bebek be çocuklara yapılan bir yemektir.